Modi Meets Xi: భారత్- చైనా మధ్య సరిహద్దు వివాదం.. పరిష్కారానికి తొలి అడుగు!
భారత్, చైనా సరిహద్దు వివాదం పరిష్కారమైతే ఆర్థిక, దౌత్యపరమైన లాభాలు ఉంటాయి. ఇరు దేశాల సంబంధాలు మెరుగుపడతాయి. అనేక పెద్ద ఒప్పందాలు కుదురుతాయి.
- By Gopichand Published Date - 03:00 PM, Sun - 31 August 25
Modi Meets Xi: భారత్-చైనా సరిహద్దు వివాదం పరిష్కారానికి ప్రయత్నాలు కొనసాగుతున్నాయి. ఈ దిశగా ద్వైపాక్షిక సంబంధాలను మెరుగుపరచుకోవడానికి ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ చైనా పర్యటనకు వెళ్లారు. అక్కడ షాంఘై సహకార సంస్థ (SCO) సదస్సులో చైనా అధ్యక్షుడు షీ జిన్‌పింగ్‌తో (Modi Meets Xi) ఆయన సమావేశమయ్యారు. ఈ సమావేశం స్థానిక కాలమానం ప్రకారం మధ్యాహ్నం 12 గంటల ప్రాంతంలో (భారత కాలమానం ప్రకారం ఉదయం 9:30 గంటలకు) జరిగింది. ఇద్దరి మధ్య సుమారు 40 నిమిషాల పాటు చర్చలు జరిగాయి. ఏడు సంవత్సరాల తర్వాత ప్రధాని మోదీ చైనాకు వెళ్లడం ఇదే తొలిసారి. అలాగే 10 నెలల్లో జిన్‌పింగ్‌తో ఆయనకు ఇది రెండో సమావేశం.
సరిహద్దు వివాదం పరిష్కారానికి తొలి అడుగు
2020లో గాల్వాన్ లోయలో భారత, చైనా సైనికుల మధ్య హింసాత్మక ఘర్షణ జరిగింది. దీంతో భారత్ చైనాకు వీసా, విమాన సేవలను నిలిపివేసింది. కైలాష్ మానససరోవర్ యాత్రపై కూడా ఆంక్షలు విధించారు. అయితే ఇప్పుడు సరిహద్దు నిర్వహణపై ఇరు దేశాల మధ్య ఒప్పందం కుదిరింది. కైలాష్ మానససరోవర్ యాత్రను కూడా పునరుద్ధరించారు. దీంతో సరిహద్దు వివాదం పరిష్కారానికి తొలి అడుగులు పడ్డాయి. అలాగే ఐదేళ్ల తర్వాత భారత్-చైనా మధ్య డైరెక్ట్ విమాన సేవలు కూడా మళ్ళీ ప్రారంభం కానున్నాయి. ఇరు దేశాలు తమ రాజకీయ, ఆర్థిక సంబంధాలను తిరిగి బలోపేతం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నాయి.
భారత్-చైనా సరిహద్దు వివాదం ఏమిటి?
భారత్, చైనా 3488 కిలోమీటర్ల పొడవైన వాస్తవ నియంత్రణ రేఖ (Line of Actual Control)ను పంచుకుంటాయి. అయితే లడఖ్‌లోని పశ్చిమ ప్రాంతం, అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌లోని తూర్పు ప్రాంతంపై ఇరు దేశాల మధ్య వివాదం ఉంది. ఈ వివాదం ఇరు దేశాల ద్వైపాక్షిక సంబంధాలను తీవ్రంగా ప్రభావితం చేసింది. 1914లో సిమ్లా ఒప్పందం ప్రకారం భారత్-చైనా సరిహద్దును మెక్‌మోహన్ రేఖగా నిర్ణయించారు. కానీ చైనా ఆ సరిహద్దు నిర్ణయాన్ని వ్యతిరేకిస్తుంది.
అరుణాచల్ ప్రదేశ్ టిబెట్‌కు దగ్గరగా చైనా సరిహద్దులో ఉన్న రాష్ట్రం. ప్రస్తుతం ఇది భారతదేశంలో తూర్పు రాష్ట్రంగా ఉంది. అయితే చైనా అరుణాచల్ ప్రదేశ్‌ను టిబెట్‌కు దక్షిణ భాగమని చెప్పి, అది చైనా భూభాగమని వాదిస్తుంది. 1962లో భారత్-చైనా మధ్య యుద్ధం జరిగింది. దీంతో సరిహద్దు వివాదం మరింత తీవ్రమైంది. ఎందుకంటే ఆ యుద్ధంలో చైనా లడఖ్‌లోని అక్సాయ్ చిన్‌ను ఆక్రమించుకుని, దాన్ని షింజియాంగ్ రాష్ట్రంలో భాగంగా పేర్కొంది. కానీ భారత్ అక్సాయ్ చిన్‌పై తన హక్కును నొక్కి చెబుతోంది.
Also Read: Nitish Rana: నితీష్ రాణా, దిగ్వేష్ రాఠీల మధ్య గొడవ.. అస‌లు జరిగింది ఇదే!
గాల్వాన్ లోయలో ఏం జరిగింది?
లడఖ్‌లోని పశ్చిమ ప్రాంతం అక్సాయ్ చిన్‌పై ఉన్న వివాదం కారణంగానే 2020లో ఇరు దేశాల సైనికుల మధ్య గాల్వాన్ లోయలో హింసాత్మక ఘర్షణ జరిగింది. పెట్రోలింగ్, గస్తీ సమయంలో జరిగిన ఈ ఘర్షణలో 20 మంది భారత సైనికులు అమరులయ్యారు. ఈ ఘర్షణ తర్వాత ఇరు దేశాలు LAC వెంట సైనిక మోహరింపును పెంచాయి. చైనాకు వీసా, విమాన సేవలను నిలిపివేశాయి. గాల్వాన్ ఘటన తర్వాత వివాదాన్ని పరిష్కరించుకోవడానికి భారత్-చైనా మధ్య అనేక రౌండ్ల చర్చలు జరిగాయి. దీని ఫలితంగా ఇరు దేశాలు కొన్ని ప్రాంతాల నుంచి సైనికులను వెనక్కి తీసుకున్నాయి.
అయినా వివాదం పూర్తిగా పరిష్కారం కాలేదు. ఎందుకంటే ఇరు దేశాలు LAC సమీపంలో రోడ్లు, ఎయిర్‌స్ట్రిప్‌లు, సైనిక స్థావరాలను నిర్మిస్తున్నాయి. సరిహద్దు వివాదం కారణంగా LAC వద్ద భారత్, చైనా మధ్య తరచూ సైనిక ఘర్షణలు జరుగుతూ ఉంటాయి. ఇది ఆర్థిక, దౌత్య సంబంధాలు, వాణిజ్యం, పెట్టుబడులు, ప్రాంతీయ సహకారంపై ప్రభావం చూపుతోంది. 1993, 1996, 2005 వంటి సంవత్సరాల్లో వివాదంపై ఒప్పందాలు కుదిరాయి. కానీ సరిహద్దు వివాదం, జాతీయ ప్రయోజనాల కారణంగా వాటి నిబంధనలు పూర్తిగా పాటించబడలేదు. ఇది పరస్పర అపనమ్మకాన్ని పెంచింది.
వివాదం పరిష్కారమైతే లాభాలు ఇవే
భారత్, చైనా సరిహద్దు వివాదం పరిష్కారమైతే ఆర్థిక, దౌత్యపరమైన లాభాలు ఉంటాయి. ఇరు దేశాల సంబంధాలు మెరుగుపడతాయి. అనేక పెద్ద ఒప్పందాలు కుదురుతాయి. చైనాతో భారత్ ఆర్థిక సంబంధాలు మరింత బలపడతాయి. సోలార్ ప్యానెల్స్, బ్యాటరీలు, ఎలక్ట్రిక్ వాహనాల పరిశ్రమలో చైనా పెట్టుబడులు పెరగడం వల్ల పారిశ్రామిక ఆధారపడటం తగ్గుతుంది. ఆర్థిక అభివృద్ధి జరుగుతుంది. పాకిస్థాన్ సరిహద్దులో భారత సైన్యం మోహరింపు, పెట్రోలింగ్ పెరగవచ్చు. BRICS, SCO సదస్సులలో భారత్ స్థానం మరింత బలపడుతుంది.
ఆర్థిక సంబంధాలు మెరుగుపడితే 1.45 బిలియన్ల జనాభా ఉన్న భారత మార్కెట్ చైనాకు లభిస్తుంది. చైనాకు భారత్‌తో ఎగుమతి వ్యాపారం పెరిగితే ఆర్థిక ఒత్తిడి తగ్గుతుంది. దీని వల్ల మాంద్యం వంటి సమస్యలను ఎదుర్కోవడం చైనాకు సాధ్యమవుతుంది. భారత్‌తో సరిహద్దు వివాదం పరిష్కారమైతే చైనా తైవాన్‌తో కొనసాగుతున్న వివాదంపై దృష్టి పెట్టగలదు. చైనా వ్యతిరేక కూటమి క్వాడ్ బలహీనపడుతుంది. ప్రపంచ స్థాయిలో చైనా స్థానం బలపడుతుంది. BRICS కూటమిలో అధ్యక్షుడు షీ జిన్‌పింగ్ బలమైన స్థితిలో కనిపిస్తారు.
