Isro : అంతరిక్షం, రవాణా, స్వచ్ఛమైన ఇంధన రంగాల్లో హైడ్రోజన్ కీలకం – ఇస్రో చైర్మన్

భారతదేశ భవిష్యత్తు శక్తి అవసరాల్లో హైడ్రోజన్ కీలక పాత్ర పోషించనుందని ఇస్రో ఛైర్మన్ డా. వి. నారాయణన్ స్పష్టం చేశారు. బెంగళూరులో జరిగిన “హైడ్రోజన్ ఫ్యూయల్ టెక్నాలజీస్ అండ్ ఫ్యూచర్ ట్రెండ్స్” జాతీయ వర్క్‌షాప్‌లో ఆయన మాట్లాడుతూ, పెరుగుతున్న ఇంధన అవసరాలు, గ్రీన్‌హౌస్ వాయువుల ఉద్గారాలను తగ్గించాల్సిన అత్యవసర పరిస్థితుల్లో హైడ్రోజన్ శుభ్రమైన మరియు హరిత ఇంధనంగా నిలుస్తుందని అన్నారు. గగనయాన, రాకెట్లు, విమానాలు, రైళ్లు, ఆటోమొబైల్స్ వంటి రంగాల్లోనే కాకుండా భవిష్యత్ పరిశోధనల్లో కూడా హైడ్రోజన్ ప్రధాన భాగం అవుతుందని పేర్కొన్నారు.

డా. నారాయణన్ తన ప్రసంగంలో భారతదేశం ఇప్పటికే క్రయోజెనిక్ ఇంజిన్ల అభివృద్ధిలో అగ్రగామిగా ఉన్నట్లు గుర్తుచేశారు. లిక్విడ్ హైడ్రోజన్–ఆక్సిజన్ ఆధారిత దశతో GSLV Mk III విజయవంతంగా ప్రయోగించడం, అంతరిక్షంలో ఇంధన కణాల ప్రయోగాత్మక వినియోగం వంటి మైలురాళ్లను ప్రస్తావించారు. అలాగే భద్రతా పరమైన సవాళ్లను కూడా గుర్తుచేస్తూ, హైడ్రోజన్ అగ్నిజ్వాలలు కనిపించని కారణంగా ప్రత్యేక జాగ్రత్తలు అవసరమని హెచ్చరించారు. దీనికోసం అత్యాధునిక హైడ్రోజన్ సెన్సార్లు, నిల్వ వ్యవస్థలు, ఎలక్ట్రోలైజర్లు వంటి సాంకేతికతల్లో మరింత పరిశోధన జరగాలని సూచించారు.

ఈ వర్క్‌షాప్‌లో డా. కళైసెల్వి (CSIR), డా. విజయ్ కుమార్ సరస్వత్ (NITI Aayog) వంటి ప్రముఖులు కూడా హైడ్రోజన్ ఆధారిత ఆర్థిక వ్యవస్థపై దృష్టిపెట్టాల్సిన అవసరాన్ని హైలైట్ చేశారు. రవాణా, పరిశ్రమలలో వేడి ఉత్పత్తి, విద్యుత్ ఉత్పత్తి వంటి రంగాల్లో హైడ్రోజన్ విస్తృత ఉపయోగాలను ప్రస్తావించారు. అలాగే నిల్వ, ఉత్పత్తి ఖర్చులు, భద్రత వంటి సవాళ్లను అధిగమిస్తే, భారత్ ప్రపంచ హైడ్రోజన్ కేంద్రంగా ఎదగగలదని నిపుణులు విశ్వాసం వ్యక్తం చేశారు. జాతీయ గ్రీన్ హైడ్రోజన్ మిషన్ ద్వారా భారత్‌ పరిశోధన, ఆవిష్కరణలలో అగ్రస్థానాన్ని దక్కించుకోవాలని ఈ సమావేశం స్పష్టం చేసింది.