Karnataka:19 లక్ష‌ల ఈవీఎంల `మిస్సింగ్‌`?

ఈవీఎంల‌పై చాలా కాలంగా సందేహాలు, అనుమానాలు ఉన్నాయి. వాటికి బ‌లం చేకూరేలా 19లక్ష‌ల ఈవీఎంల `మిస్సింగ్‌` అంశాన్ని క‌ర్ణాట‌క అసెంబ్లీ వేదిక‌గా కాంగ్రెస్ పార్టీ తెర‌మీద‌కు తీసుకొచ్చింది. ఆర్టీఐ చ‌ట్టం ప్ర‌కారం సేక‌రించిన ఆధారాల‌తో స‌హా బ‌య‌ట‌పెడుతోంది. ప‌బ్లిక్ రంగ సంస్థ‌లైన ఈసీఐఎల్‌, బెల్ సంస్థ‌లు త‌యారు చేసిన ఈవీఎంల సంఖ్య‌కు, కేంద్ర ఎన్నిక‌ల క‌మిష‌న్ తీసుకున్న యంత్రాల సంఖ్య‌కు ఏ మాత్రం పొంత‌న లేకుండా ఉంది. పైగా ఈవీఎంలు త‌యారు చేసిన బెల్ కంపెనీకి సుమారు 115 కోట్ల అద‌న‌పు చెల్లింపులు ప‌లు అనుమానాల‌కు తావిస్తోంది.
2016 -2019 మధ్య కాలంలో భారత ఎన్నికల సంఘం (ECI) ఖజానా నుండి “తప్పిపోయినష 19ల‌క్ష‌ల ఎలక్ట్రానిక్ ఓటింగ్ యంత్రాలు (EVMలు) సంగ‌తేంటో చెప్పాల‌ని క‌ర్ణాట‌క కాంగ్రెస్ నిల‌దీస్తోంది. అసెంబ్లీలో ఎన్నికల సంస్కరణలపై ప్రత్యేక చర్చ సందర్భంగా గ్రామీణాభివృద్ధి శాఖ మాజీ మంత్రి, కాంగ్రెస్ సీనియర్ శాసనసభ్యుడు హెచ్.కె.పాటిల్ ఈ విషయంపై ECI నుండి వివరణ కోరాడు. మిస్సింగ్ ఈవీఎంల‌కు సంబంధించిన RTI ఆధారాల‌ను స్పీక‌ర్ వ‌ద్ద పెట్టిన పాటిల్ కేంద్ర ఎన్నిక‌ల సంఘం నిజాల‌ను చెప్పాల‌ని డిమాండ్ చేశాడు.

చర్చ అనంతరం స్పీకర్ విశ్వేశ్వర్ హెగ్డే కాగేరి మంగళవారం ఈసీని పిలిపించి వివరణ కోరేందుకు అంగీకరించ‌డంతో స‌భ స‌ద్దుమ‌ణిగింది.
ముంబైకి చెందిన కార్యకర్త మనోరంజన్ రాయ్ భారత్ ఎలక్ట్రానిక్స్ లిమిటెడ్ (BEL), ఎలక్ట్రానిక్స్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా లిమిటెడ్ (ECIL) నుండి అందుకున్న RTI ఆధారాల‌ను పాటిల్ సభ‌లో ప్ర‌స్తావించాడు. PSUల ద్వారా ECIకి సరఫరా చేయబడిన 19 లక్షలకు పైగా EVMలు ఉన్నాయని, అయితే పోల్ ప్యానెల్ వాటిని “స్వీకరించినట్లు” గుర్తించలేదని రాయ్ అంచనా వేశాడు. ఆ మేర‌కు ECI నుండి వివరణ కోరుతూ రాయ్ వేసిన పిల్ పై బాంబే హైకోర్టులో 2018 నుండి విచారణ జరుగుతోంది. రాయ్ RTI దరఖాస్తుకు జూన్ 21, 2017 నాడు ECI ఇచ్చిన స‌మాధానం ప్రకారం 1989-90 మరియు 2014-15 మధ్య BEL నుండి ఎన్నికల అధికారం 10.5 లక్షల EVMలను స్వీకరించింది. 1989-90 నుండి 2016-17 మధ్య కాలంలో ECIL నుండి 10,14, 644 EVMలు అందాయని ECI పేర్కొంది. RTI నివేదిక ప్ర‌కారం ఈవీఎంల‌ వ్యత్యాసం ఎలా కనిపించిందో చూడాల‌ని పాటిల్ కోరాడు.
“1989-90 మరియు 2014-15 మధ్య ECIకి 19,69,932 EVMలను సరఫరా చేసినట్లు 2018 జనవరి 2న BEL నుంచి రాయ్ స‌మాధానం అందుకున్నాడు. అదేవిధంగా, 1989-90 మరియు 2014-15 మధ్య ECIకి 19,44,593 EVMలను సరఫరా చేసినట్లు సెప్టెంబర్ 16, 2017 నాటి ECIL యొక్క RTI స‌మాధానంగా పేర్కొంది. ఆ వివ‌రాల‌ను పాటిల్ బ‌య‌టపెట్టాడు. “అంటే BEL డెలివరీ చేసిన 9,64,270 EVMలను ECI స్వీకరించలేదు. అలాగే, ECIL ECIకి సరఫరా చేసినట్లు 9,29,449 మెషీన్లు అందుకోలేదు అని పాటిల్ అంచ‌నా.
రాయ్ యొక్క RTI ప్రశ్న కూడా రెండు PSUలను సరఫరా చేసిన యంత్రాలను సంవత్సర వారీగా విచ్ఛిన్నం చేయమని కోరిందని ఆయన చెప్పారు. “సంవత్సరాల వారీగా విడిపోవడం నుండి వెలువడిన గణాంకాలు స్థూల అసమానతలతో నిండి ఉన్నాయి. తప్పిపోయిన EVMల సంఖ్య దాదాపు 19 లక్షలకు చేరుకుంది. ఇందులో BEL 2014లో ECIకి పంపినట్లు క్లెయిమ్ చేసిన 62,183 EVMలను కలిగి ఉంది, కానీ పోల్ రెగ్యులేటర్ స్వీకరించినట్లుగా గుర్తించబడలేదు.

“ఆర్టీఐ ఇచ్చిన స‌మాధానం పెద్ద మోసాన్ని సూచిస్తోంది. దురదృష్టవశాత్తు, గత 10 విచారణల్లో బొంబాయి హైకోర్టులో ECI అస్పష్టమైన సమాధానాలను మాత్రమే ఇచ్చింది. అన్ని సందేహాలను నివృత్తి చేసుకునేంత ముఖ్యమైన సమస్యను ఇది పరిగణించలేదు, ”అని పాటిల్ చెప్పారు. ‘మిస్సింగ్ EVM’ల సమస్యను 2019లో ఫ్రంట్‌లైన్ మొదటిసారిగా హైలైట్ చేసింది. రాయ్ సేక‌రించిన RTI స‌మాధానాలు మరియు బాంబే హైకోర్టులో అతని PIL గురించిన వివరణాత్మక కథనం ప్ర‌చురించింది. “ఆర్టీఐ పత్రాలు మూడు కార్యకలాపాలలో-కొనుగోలు, నిల్వ మరియు విస్తరణలో స్పష్టమైన వ్యత్యాసాలను ఎత్తిచూపాయి. అంతేకాదు, రూ.116.55 కోట్ల మేరకు ఆర్థిక అవకతవకలను సూచించాయి” అని ఫ్రంట్‌లైన్ నివేదిక పేర్కొంది. 2006-07 నుండి 2016-17 వరకు 10 సంవత్సరాల కాలానికి ECI మరియు BEL మధ్య లావాదేవీల కోసం పొందిన చెల్లింపు స్టేట్‌మెంట్‌ల ఆధారంగా EVMలపై ECI ‘వాస్తవ వ్యయం’ రూ. 536,01,75,485 అని చూపిస్తుంది, అయితే BEL యొక్క RTI స‌మాధానం ప్ర‌కారం సెప్టెంబరు 20, 2017 నాటిది, సంబంధిత కాలానికి ECI నుండి రూ. 652,56,44,000 చెల్లింపును అందుకున్నట్లు పేర్కొంది. అంటే రూ.116.55 కోట్ల అదనపు చెల్లింపు’’ అని నివేదిక పేర్కొంది.

“BEL మరియు ECIL ద్వారా సరఫరా చేయబడిన అదనపు యంత్రాలు వాస్తవానికి ఎక్కడికి పోయాయి. BEL అందుకున్న అదనపు డబ్బు వెనుక రహస్యం ఏమిటి? అసలు విషయమేమిటంటే, ECI లేదా SECలు EVMలను సేకరించడానికి, నిల్వ చేయడానికి, అమలు చేయడానికి మరియు పనిచేయని -అవాంఛిత EVMలను నాశనం చేయడానికి బలమైన వ్యవస్థను కలిగి లేవు, ”అని రాయ్ న‌మ్మ‌తున్నాడు.
రాయ్ చేసిన మరో RTI దరఖాస్తుకు ECI స‌మాధానం ఆధారంగా ‘తప్పిపోయిన’ EVMలపై వివాదం పెరిగింది. ఈసీఐ జూలై 21, 2017న తాము ఎలాంటి ఈవీఎంలను స్క్రాప్‌గా విక్రయించలేదని, 1989-90లో కొనుగోలు చేసిన ఈవీఎంలను తయారీదారులే ధ్వంసం చేశారని పేర్కొంది. అలాగే, 2000-2005 మధ్య ECI అందుకున్నవి పాతవి లేదా కోలుకోలేనివి. తప్పిపోయిన చాలా EVMలు “రిసీవ్డ్”గా గుర్తించబడనప్పటికీ, ECI ఆధీనంలో ఉన్నట్లు కనిపిస్తున్నాయని రాయ్ విశ్వసించారు. పాటిల్ సేక‌రించిన ఆర్టీఐ నివేదిక‌లు, ఫ్రంట్ లైన్ ప్ర‌చురించిన ఈవీఎంల మిస్సింగ్ క‌థ‌నంపై క‌ర్ణాట‌క అసెంబ్లీ ద‌ద్ద‌రిల్లింది. మాజీ స్పీకర్ మరియు సీనియర్ కాంగ్రెస్ నాయకుడు ప్రియాంక్ ఖర్గే మాట్లాడుతూ, ఐటి మంత్రిగా, సబ్జెక్ట్ నిపుణులచే EVMల నైతిక హ్యాకథాన్‌ను అనుమతించాలని తాను ECని అభ్యర్థించానని, అయితే అభ్యర్థన తిరస్కరించబడిందని అన్నారు. అసెంబ్లీలో అరవింద్ బెల్లాడ్ వంటి బీజేపీ నేతలు ఈవీఎంలను సమర్థించగా, తీవ్రమైన ఆరోపణలపై ఈసీ మాత్రమే స్పందించాలని, అధికార పార్టీ నేతలు కాదని కాంగ్రెస్ నేతలు తిప్పికొట్టారు. మొత్తం మీద 19లక్ష‌ల ఈవీఎం మిస్సింగ్ వ్య‌వ‌హారం క‌ర్ణాట‌క అసెంబ్లీ నుంచి దేశ వ్యాప్తంగా చ‌ర్చ‌నీయాంశం అయింది.