Modi Govt : భారతదేశ న్యాయ వ్యవస్థలో అనేక సంవత్సరాలుగా పెండింగ్‌లో ఉన్న కోటి కేసులకు పరిష్కారం చూపేందుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం ఒక విప్లవాత్మక దిశలో అడుగులు వేస్తోంది. చిన్నతన నేరాలు, భూ వివాదాలు, ట్రాఫిక్ ఉల్లంఘనల వంటి సాధారణ కేసుల తీర్పుల్లో వేగం తీసుకురావడమే ఈ నూతన ఆలోచన వెనక ఉన్న ప్రధాన ఉద్దేశం. ప్రధాని నరేంద్ర మోడీ నేతృత్వంలోని కేంద్ర ప్రభుత్వం, దేశ న్యాయ వ్యవస్థను ఆధునీకరించే లక్ష్యంతో, ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ (AI) ఆధారిత ‘రోబో జడ్జిలు’ విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టాలని నిర్ణయించింది. ఇక్కడ ‘రోబో జడ్జి’ అంటే ఒక మానవ న్యాయమూర్తికి బదులుగా రోబో తీర్పులు చెప్పడం కాదు. కానీ, న్యాయమూర్తులకు సాంకేతిక ఆధారిత సహకారాన్ని అందిస్తూ తీర్పుల ప్రక్రియను వేగవంతం చేయడమే దీని ప్రధాన ఉద్దేశం. కేసు వివరాలు, పాత తీర్పులు, చట్ట నిబంధనలు వంటి సమాచారాన్ని AI టెక్నాలజీ వేగంగా విశ్లేషించి, న్యాయమూర్తికి ఖచ్చితమైన సూచనలు అందిస్తుంది. ఇది నిర్ణయాన్ని తీసుకోవడంలో సహాయంగా ఉంటుందని నిపుణులు అభిప్రాయపడుతున్నారు.
ప్రయోగాత్మకంగా అమలు ప్రారంభం
ఈ విధానాన్ని తొలిదశలో ఢిల్లీ, ముంబై, బెంగళూరు వంటి నగరాల్లో పైలట్ ప్రాజెక్టుగా ప్రారంభించారు. ఈ ప్రాజెక్టుల ఫలితాల ప్రకారం, విచారణ వ్యవధి సగటున 30 శాతం వరకు తగ్గినట్లు న్యాయశాఖ తెలిపింది. అంతేకాదు, ఏఐ ఆధారిత వ్యవస్థలు అమలులో ఉన్న కోర్టుల్లో గత రెండు సంవత్సరాల్లో పెండింగ్ కేసులు 15–20 శాతం తగ్గినట్లు నేషనల్ జ్యుడీషియల్ డేటా గ్రిడ్ నివేదికలు వెల్లడించాయి. ప్రస్తుతం దేశవ్యాప్తంగా జిల్లా, సెషన్స్ కోర్టుల స్థాయిలో సుమారు 3.6 కోట్ల కేసులు పెండింగ్‌లో ఉన్నాయి. ఈ భారాన్ని తగ్గించేందుకు ప్రభుత్వం ఏఐ టెక్నాలజీని కీలకంగా భావిస్తోంది. దీన్ని మరింత సమర్థవంతంగా అమలు చేయడానికి ఇప్పటికే సమాచార, కమ్యూనికేషన్ టెక్నాలజీ (ICT) రంగానికి చెందిన అధికారులు, న్యాయమూర్తులను ప్రత్యేక శిక్షణకు పంపించారు.
అంతర్జాతీయ నమూనాలను అధ్యయనం
సింగపూర్, చైనా, ఎస్టోనియా వంటి దేశాల్లో విజయవంతమైన ఏఐ ఆధారిత న్యాయ విధానాలను భారత ప్రతినిధులు పరిశీలించారు. సుమారు 70 నుంచి 80 మంది అధికారుల బృందం విదేశీ శిక్షణను పూర్తి చేసి, వాటిలో నుండి భారత న్యాయ వ్యవస్థకు అనుకూలమైన అంశాలను తీసుకురావడంపై దృష్టి సారించారు. ఈ కార్యక్రమాన్ని ఇండియన్ ఇనిస్టిట్యూట్ ఆఫ్ పబ్లిక్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ (IIPA) పర్యవేక్షిస్తోంది.
న్యాయమూర్తులకు సహాయం చేస్తూ, తీర్పుల్లో వేగం
ఈ కొత్త విధానంలో మానవ న్యాయమూర్తులను పూర్తిగా తప్పించకపోయినా, వారికి సమర్థవంతమైన టూల్స్‌ ద్వారా సహాయపడతాయి. ముఖ్యంగా ట్రాఫిక్ కేసులు, చిన్నచిన్న దొంగతనాలు, పక్కా ఆధారాలు ఉన్న భూ వివాదాల పరిష్కారంలో ఈ AI వ్యవస్థ కీలక పాత్ర పోషించనుంది. ఇది న్యాయ వ్యవస్థపై ఉన్న ప్రజల నమ్మకాన్ని మరింత పెంపొందించేందుకు దోహదపడనుంది.
భవిష్యత్‌ను దృష్టిలో ఉంచుకుని..
ప్రపంచం టెక్నాలజీ వైపు పరుగులు తీస్తున్న సమయంలో మనం వెనుకబడిపోవలేం. న్యాయ వ్యవస్థలో కూడా ఆధునికత అవసరం. ఏఐ అనేది మార్గదర్శక సాధనం మాత్రమే. దీని వల్ల తీర్పు ప్రక్రియలో పారదర్శకత, వేగం పెరుగుతుంది అని ఒక సీనియర్ న్యాయశాఖ అధికారి వ్యాఖ్యానించారు. రాబోయే కాలంలో ‘రోబో జడ్జిలు’ భారత న్యాయ వ్యవస్థలో ఒక కొత్త దశకు నాంది పలకనున్నాయని విశ్లేషకులు అభిప్రాయపడుతున్నారు. ఒకప్పుడు ఊహాగానంగా కనిపించిన టెక్నాలజీ, ఇప్పుడు న్యాయ తీర్పుల భవిష్యత్తును నిర్ధారించనున్నదిగా అనిపిస్తోంది.