India China: హిమాలయ ప్రాంతంలోని మూడు ప్రధాన వాణిజ్య మార్గాలు హిమాచల్ ప్రదేశ్‌లోని షిప్కిలా పాస్, ఉత్తరాఖండ్‌లోని లిపులేఖ్ పాస్, సిక్కింలోని నాథులా పాస్ ద్వారా వాణిజ్యాన్ని పునఃప్రారంభించనున్నట్లు భారత్ మరియు చైనా నిర్ణయించాయి. ఇటీవల ఢిల్లీలో చైనా విదేశాంగ మంత్రి వాంగ్ యీ పర్యటన సందర్భంగా జరిగిన చర్చల్లో ఈ నిర్ణయం తీసుకోవడం గమనార్హం.
2020 తర్వాత తొలిసారి ట్రేడ్ మార్గాల పునఃప్రారంభం
2020లో కరోనా వైరస్ వ్యాప్తి నేపథ్యంలో ఈ మార్గాలను మూసివేశారు. ఆ తర్వాత గల్వాన్ ఘర్షణ వంటి పరిణామాల వల్ల సరిహద్దుల్లో ఉద్రిక్తతలు పెరిగిపోయాయి. ఇరు దేశాల మధ్య ఆర్మీ స్థాయిలో చర్చలు కొనసాగుతున్నప్పటికీ, వాస్తవమైన పరిణామాలు చాలా కాలంగా కష్టంగా కనిపించాయి. ఈ నేపథ్యంలో ట్రేడ్ మార్గాల పునఃప్రారంభం ఒక గణనీయమైన పరిణామంగా చెప్పవచ్చు.
ఆర్థిక, సామాజిక ప్రయోజనాలు
ఈ వాణిజ్య మార్గాల పునఃప్రారంభంతో భారత సరిహద్దు ప్రాంతాల్లోని స్థానిక ప్రజలకు ఉపాధి అవకాశాలు మెరుగవుతాయి. అలాగే, టిబెట్‌కి కూడా ఇది ఆర్థికంగా ఓ ఊతంగా నిలుస్తుంది. సాధారణంగా మే నుంచి నవంబర్ మధ్య వాణిజ్యం జరగడం వలన, స్థానికంగా ఉత్పత్తయ్యే వస్తువులు, వ్యవసాయ ఉత్పత్తులకు మార్కెట్ దొరుకుతుంది. టిబెట్ ప్రాంతానికి అవసరమైన ప్రధాన వస్తువుల్ని భారత వ్యాపారులు అందిస్తారు.
భారత్ ఆధిపత్యం స్పష్టంగా కనిపించే రంగం
మొత్తం ఇండియా-చైనా ద్వైపాక్షిక వాణిజ్యంలో చైనా ఆధిపత్యం ఉన్నా, ఈ మూడు సరిహద్దు మార్గాల్లో జరిగే ట్రేడ్‌లో మాత్రం భారత్‌కే పైచేయి ఉంటుంది. భారతదేశం నుంచి టిబెట్‌కు ఎగుమతులు ఎక్కువగా ఉండగా, దిగుమతులు తక్కువగానే ఉంటాయి. ముఖ్యంగా బియ్యం, కంచం, దుస్తులు, పాదరక్షలు వంటి వస్తువుల్ని టిబెట్‌కి తరలిస్తారు.
మార్గాల ప్రత్యేకతలు
నాథులా పాస్ (సిక్కిం): ఇది అత్యంత రద్దీగా ఉండే మార్గం. వాణిజ్యం, రాకపోకలు ఎక్కువగా ఇక్కడి నుంచే జరుగుతాయి. ఈ మార్గం ద్వారా షిగాట్సే, లాసా వంటి కీలక నగరాలకు చేరుకోవచ్చు.
షిప్కిలా పాస్ (హిమాచల్ ప్రదేశ్): వాణిజ్యం పరిమితంగానే సాగుతుంది. మార్గసౌకర్యాలు తక్కువగా ఉండటం ఇందుకు ఒక కారణం.
లిపులేఖ్ పాస్ (ఉత్తరాఖండ్): ఇది పిథోర్‌ఘడ్ జిల్లాలో ఉన్న మార్గం. ఇది చైనా వైపు టిబెట్ ప్రాంతాన్ని కలుపుతుంది. మార్గసౌకర్యాలు మెరుగుపరిచే అవసరం ఉంది.
భవిష్యత్ దిశగా ఒక చిన్న అడుగు
ఈ వాణిజ్య మార్గాల పునఃప్రారంభం ద్వైపాక్షిక సంబంధాలను మెరుగుపరచడంలో ఒక ప్రారంభ ఘట్టంగా భావించవచ్చు. ముఖ్యంగా, సరిహద్దుల్లో ఉద్రిక్తతలు ఇంకా పూర్తిగా తగ్గిపోనప్పటికీ, ఈ తరహా ఆర్థిక చర్యలు పరస్పర అనుబంధాన్ని పెంచే అవకాశం కల్పిస్తాయి. చైనాతో భారత్‌కు వ్యూహాత్మక వ్యత్యాసాలు ఉన్నా, ప్రాంతీయ శాంతి, అభివృద్ధి కోసం ఇలాంటి చర్యలు అవసరం అవుతాయి. ఒకవేళ ఈ మార్గాల వాడకాన్ని బలోపేతం చేస్తే, స్థానిక అభివృద్ధి, ఆర్థిక సంబంధాలు, ప్రజల మైనం వృద్ధి చెందుతాయి. ఇందులో రాజకీయ ఆవేశాలకు అవకాశం తగ్గుతూ, పరస్పర సహకారానికి బలమైన పునాది ఏర్పడుతుంది. భారత్, చైనా మధ్య సంబంధాల్లో ఇది ఒక కొత్త ఆశాకిరణంగా నిలవాలని ఆశిద్దాం.
Read Also: Happy full day : నిద్రలేవగానే ఏం చేస్తే ఆ రోజంతా హ్యాపీగా ఉంటారో తెలుసా?