Thailand Cambodia Conflict : కంబోడియాలోని డాంగ్రెక్ పర్వత శ్రేణిలో, 525 మీటర్ల ఎత్తులో ఉన్న ప్రీహ్ విహార్ ఆలయం, దాదాపు 900 సంవత్సరాల చరిత్ర కలిగిన ప్రాచీన శైవ హిందూ దేవాలయం. ఖైమర్ సామ్రాజ్యం కాలంలో నిర్మించిన ఈ ఆలయం కేవలం కంబోడియన్లకే కాకుండా, పొరుగు దేశమైన థాయిలాండ్ ప్రజలకూ ఆధ్యాత్మిక ప్రాముఖ్యత కలిగినదిగా పరిగణించబడుతుంది. అంగ్కోర్ వాట్ పటములో ఉన్నప్పటికీ, ప్రీహ్ విహార్ ఆలయ సముదాయం రెండుసార్లు యుద్ధాభాసాన్ని చవిచూసిన ఒక తగాదా కేంద్రంగా మారింది. 12వ శతాబ్దంలో నిర్మితమైన మరో శివాలయం టా ముయెన్ థామ్, ఆలయం పశ్చిమాన సుమారు 95 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. ఈ దేవాలయాలు ప్రాంతీయ రాజకీయం, సరిహద్దు వివాదాల నేపథ్యంలో సెంటర్‌స్టేజ్‌గా నిలుస్తున్నాయి.
తాజా ఉద్రిక్తతలు
గురువారం తెల్లవారుజామున థాయిలాండ్‌లోని సురిన్ ప్రావిన్స్ సమీపంలోని టా ముయెన్ థామ్ వద్ద మళ్లీ ఘర్షణలు చెలరేగాయి. థాయ్ సైనిక ప్రాంతాలపై కంబోడియా దళాలు డ్రోన్‌లను మోహరించడంతో చిచ్చు చెలరేగినట్టు థాయిలాండ్ పేర్కొంది. ఉదయం 8:20 నాటికి రెండు పక్షాల మధ్య భారీ కాల్పులు మొదలయ్యాయి. RPG లతో కూడిన కంబోడియన్ యూనిట్లు కాల్పులకు దిగిన తరువాత, తమ దళాలు ఆత్మరక్షణ చర్యలు చేపట్టినట్లు థాయ్ ప్రభుత్వం తెలిపింది. మరోవైపు, కంబోడియా మాత్రం థాయిలాండ్ తమ సార్వభౌమత్వాన్ని ఉల్లంఘించిందని ఆరోపించింది. ఈ ఘర్షణల్లో ఇప్పటివరకు 12 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయినట్టు సమాచారం, డజన్ల కొద్దీ గాయపడ్డారు. సరిహద్దు వెంబడి ఉన్న 86 గ్రామాల ప్రజలను ఖాళీ చేయించగా, దాదాపు 40,000 మంది థాయ్ పౌరులు తమ నివాసాల నుంచి తరలింపబడ్డారు.
ఐసీజే తీర్పుల చరిత్ర
1962లో, అంతర్జాతీయ న్యాయస్థానం (ICJ) ప్రీహ్ విహార్ ఆలయం కంబోడియా దేశానికి చెందుతుందని తీర్పునిచ్చింది. 1907లో ఫ్రెంచ్‌లు రూపొందించిన మ్యాప్ ఆధారంగా ఈ తీర్పు ఇచ్చారు, ఇది ఆలయాన్ని ఫ్రెంచ్ రక్షిత కంబోడియా ప్రాంతంలోనిదిగా గుర్తించింది. ఐసీజే, థాయిలాండ్ ఈ మ్యాప్‌ను అంగీకరించిందని, ఆ దానిపై తన హక్కులను కోల్పోయిందని స్పష్టం చేసింది. 2011లో మరోసారి ఘర్షణలు జరగడంతో, 2013లో ICJ తిరిగి తీర్పును స్పష్టంగా వెల్లడించింది. కేవలం ఆలయమే కాకుండా, చుట్టుపక్కల ఉన్న భూమిపై కూడా కంబోడియాకే అధికారం ఉందని పేర్కొంది. థాయిలాండ్ తన బలగాలను ఉపసంహరించుకోవాలని ఆదేశించింది.
అభినవ సరిహద్దు రాజకీయాలు
ఈ ప్రాంతంలోని సరిహద్దు వివాదం వలస పాలన కాలంలో ఏర్పడిన అవాంఛిత భౌగోళిక రేఖలపై ఆధారపడినది. ఫ్రెంచ్ సర్వేయర్లు జలవిభజన రేఖల ఆధారంగా మ్యాప్‌లు రూపొందించినప్పటికీ, పలు సాంస్కృతిక ప్రదేశాల వద్ద మినహాయింపులు ఇచ్చారు. ఈ తరహా విషయంలో ప్రీహ్ విహార్ ఆలయం ఒక ముఖ్య ఉదాహరణ. 2008లో కంబోడియా, యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా ప్రీహ్ విహార్‌ను నమోదు చేయించుకుంది. దీనిపై థాయిలాండ్ తీవ్రంగా వ్యతిరేకించింది. అప్పటి థాయ్ విదేశాంగ మంత్రి నోప్పాడాన్ పట్టమా దీనికి మద్దతు ఇచ్చినందుకు దేశీయ ఒత్తిడికి గురై రాజీనామా చేయవలసి వచ్చింది. అదే సంవత్సరం ఆలయం సమీపంలో మరోసారి ఘర్షణలు జరిగి సైనికుల మరణాలకు దారితీశాయి.
తాజా ఘర్షణల దృష్టి – టా ముయెన్ థామ్
ప్రస్తుతం జరిగిన ఘర్షణలు టా ముయెన్ థామ్ ఆలయం చుట్టూ నెలకొన్నాయి. ఇది దక్షిణ దిశకు ముఖంగా ఉండే అరుదైన ఖైమర్ ఆలయాల్లో ఒకటి. ఇది సహజంగా ఏర్పడిన శివలింగం దాని గర్భగుడిలో ప్రతిష్టించబడింది. ఆగ్నేయాసియా చరిత్రకారులు చాలా కాలంగా సరిహద్దులు, ముఖ్యంగా పాశ్చాత్య శక్తులు గీసినవి ప్రాంతీయ రాజకీయాలకు పరాయివని గుర్తించారు. యూరోపియన్ కార్టోగ్రఫీ ఆధారంగా ఫ్రెంచ్ తయారు చేసిన పటాలు కంబోడియాకు ఒక ప్రత్యేకమైన “జియో-బాడీ”ని ఇచ్చాయి, ప్రీహ్ విహార్ దాని సరిహద్దుల లోపల ఉంది. ముఖ్యంగా ఆధునిక భౌగోళిక సాంకేతికతలు అసమానతలను బహిర్గతం చేయడంతో థాయిలాండ్ ఈ రేఖలను నిరంతరం వివాదం చేస్తోంది.
Read Also: Supreme Court: సుప్రీంకోర్టు డీలిమిటేషన్ పిటిషన్‌ను కొట్టివేసింది: ఏపీ, తెలంగాణ పునర్విభజనపై కీలక తీర్పు