నోబెల్ (Nobel ) పురస్కారం ప్రపంచవ్యాప్తంగా అత్యున్నత గౌరవంగా పరిగణించబడుతుంది. విజ్ఞానం, సాహిత్యం, శాంతి వంటి రంగాల్లో అసాధారణ కృషి చేసిన వారికి ఈ పురస్కారం అందజేయబడుతుంది. ఈ ప్రతిష్ఠాత్మక అవార్డును అందుకున్న తొలి భారతీయుడిగా రవీంద్రనాథ్ ఠాగూర్ 1913లో నిలిచారు. ఆయన రచించిన *గీతాంజలి* కవితా సంకలనానికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రశంసలు లభించాయి. ఆయన రచనల్లో భారతీయ సంస్కృతి, ఆధ్యాత్మికత, మానవత్వం ప్రతిఫలించాయి. ఠాగూర్ సాధన భారత సాహిత్యాన్ని అంతర్జాతీయ వేదికపై నిలబెట్టింది.
BRS Chalo Bus Bhavan : ‘చలో బస్ భవన్’ నిరసనలో ఉద్రిక్తత
తరువాత 1930లో సి.వి. రామన్ భౌతికశాస్త్రంలో చేసిన విప్లవాత్మక ఆవిష్కరణ “రామన్ ఎఫెక్ట్” ఆయనకు నోబెల్ బహుమతిని తెచ్చిపెట్టింది. ఈ ఆవిష్కరణ భౌతిక శాస్త్రంలో కాంతి వ్యత్యాసాలకు కొత్త దిశ చూపింది. అనంతరం 1979లో మదర్ థెరిసా శాంతి నోబెల్ అందుకున్నారు. ఆమె మానవతా సేవ, పేదల పట్ల చూపిన ప్రేమ ప్రపంచాన్ని కదిలించింది. 1998లో అర్థశాస్త్రవేత్త అమర్త్యసేన్ అభివృద్ధి ఆర్థికత, సామాజిక సమానత్వంపై చేసిన పరిశోధనలకు నోబెల్ అందుకున్నారు. 2014లో బాల కార్మికుల హక్కుల కోసం పోరాడిన కైలాశ్ సత్యార్థి శాంతి నోబెల్ అందుకోవడం భారతదేశానికి గర్వకారణమైంది.
భారత సంతతికి చెందిన మరికొందరు ప్రపంచ విజ్ఞాన వేదికపై కీర్తిప్రతిష్ఠలు సంపాదించారు. హరగోవింద్ ఖొరానా జన్యు విజ్ఞానంలో చేసిన పరిశోధనలకు వైద్యశాస్త్ర నోబెల్ అందుకున్నారు. సుబ్రహ్మణ్యన్ చంద్రశేఖర్ ఖగోళ భౌతిక శాస్త్రంలో “చంద్రశేఖర్ పరిమితి” సిద్ధాంతంతో అంతరిక్ష రహస్యాలను వీడగొట్టారు. వెంకట్రామన్ రామకృష్ణన్ రైబోసోమ్ నిర్మాణం గురించి చేసిన పరిశోధనలకు రసాయన శాస్త్ర నోబెల్ పొందారు. అభిజిత్ బెనర్జీ 2019లో పేదరిక నిర్మూలనలో చేసిన ఆర్థిక పరిశోధనలకు నోబెల్ అందుకున్నారు. ఈ విజయాలు భారతీయ ప్రతిభ ప్రపంచానికి ఎలా మార్గదర్శకంగా నిలుస్తుందో స్పష్టంగా చూపిస్తున్నాయి.