Srisailam Project: శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు తెలుగు రాష్ట్రాల జీవనాడి. ఈ డ్యాంను కంటికి రెప్పలా కాపాడుకోవాల్సిన బాధ్యత రెండు ప్రభుత్వాలపై ఉంది. జలాశయం నిర్వహణను కాస్త నిర్లక్ష్యం చేసినా, డ్యాం భద్రతపై తీవ్ర ప్రభావం పడుతుంది. 2009లో వచ్చిన వరదల వల్ల డ్యాం భారీగా దెబ్బతింది. ప్లంజ్పూల్ ప్రాంతంలో ఏర్పడిన పెద్ద గుంత కారణంగా, డ్యాం భద్రత ప్రశ్నార్థకంగా మారింది.
సీఎం చంద్రబాబు ప్రత్యేక చొరవతో ఈ ప్రాజెక్టుకు మరమ్మతులకు రూ. 103 కోట్లు విడుదల చేయడానికి ప్రపంచ బ్యాంకు అంగీకరించింది. ప్లంజ్పూల్ అధ్యయనానికి ప్రభుత్వం రూ. 14.50 కోట్లు మంజూరు చేసింది. నిధులు ఉన్నప్పటికీ, పనులను పర్యవేక్షించాలంటే ఇంజనీరింగ్ నిపుణుల పాత్ర అత్యంత కీలకం. అయితే, ఈ జలాశయం నిర్వహణకు అవసరమైన 59 ఇంజనీర్లలో కేవలం 12 మంది మాత్రమే పనిచేస్తున్నారు. 47 పోస్టులు ఖాళీగా ఉన్నాయి. ఖాళీగా ఉన్న పోస్టులను భర్తీ చేయకుండా, ఇక్కడ ఉన్న వారిని బదిలీ చేయడం ప్రాజెక్టు నిర్వహణపై పాలకుల చిత్తశుద్ధిని చాటుతోంది.
నిపుణులైన ఇంజనీర్లు లేకుండా నిర్వహణ సాధ్యం కాదా? ఇంజనీర్ల పర్యవేక్షణ లేకుండా మరమ్మతులు ఎలా జరుగుతాయి? 2009 వరద మళ్లీ వస్తే, డ్యాంను సంరక్షించగలమా? ఇవన్నీ సమాధానాలు లేని ప్రశ్నలు. ఇంజనీర్లను బదిలీ చేయకుండా ఇక్కడ పని చేస్తే, ప్రాజెక్టు ఎస్‌ఈ ప్రభుత్వానికి లేఖ రాస్తే, పరిస్థితి ఎంత దారుణంగా ఉందో అర్థం చేసుకోవచ్చు.
ప్లంజ్పూల్ అంటే ఏమిటి?
ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో, శ్రీశైలం దేవస్థానం దగ్గర కృష్ణా నదిపై 1963 జూలై 24న శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు నిర్మాణానికి శ్రీకారం చుట్టారు. అప్పటి ప్రధాన మంత్రి జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ దీనికి పునాది రాయి వేశారు. కుడిగట్టు విద్యుత్తు కేంద్రం (రైట్ పవర్ హౌస్) సహా ప్రాజెక్టు నిర్మాణం పూర్తయ్యేందుకు 20 సంవత్సరాల సమయం పట్టింది. డ్యాం గరిష్ఠ నీటి మట్టం 885 అడుగులు, నీటినిల్వ సామర్థ్యం 308.04 టీఎంసీలు, మరియు వరద ప్రవాహ సామర్థ్యం 13.20 లక్షల క్యూసెక్కులు. అయితే, జలాశయంలో ఏటేటా చేరుతున్న పూడిక కారణంగా నీటి నిల్వ సామర్థ్యం తగ్గిపోయింది. 2011లో నిర్వహించిన లెక్కల ప్రకారం, ప్రస్తుతం నీటి నిల్వ సామర్థ్యం 215.80 టీఎంసీలు అని నిర్ధారించబడింది, అంటే 92.24 టీఎంసీలు పూడిక చేరినట్లు తెలుస్తుంది.
దీని మద్య, వరదను దిగువకు వదిలేందుకు 12 రేడియల్ క్రస్ట్ గేట్లు ఏర్పాటు చేశారు. స్పిల్‌వే గేట్ల ద్వారా వరద జలాలు కింద పడుతూ, మళ్లీ పైకి లేచి నదిలో పడతాయి. దీనిని ప్లంజ్పూల్ అంటారు. ఆ ప్రాంతంలో ఏర్పడిన భారీ గుంత డ్యాం పునాదుల భద్రతకు ముప్పు కలిగించాలా? 2009 అక్టోబర్‌లో వచ్చిన వరద మళ్లీ వస్తే డ్యాం తట్టుకోగలదా? అలాగే, ఆనాటి వరదకు ఆనకట్ట, కుడి, ఎడమ గట్లు ఏమేరకు దెబ్బతిన్నాయనే అంశాలపై నిపుణుల కమిటీలు అధ్యయనం చేశాయి. ఈ కమిటీలు డ్యాం భద్రతపై ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తూ తీసుకోవాల్సిన చర్యలపై నివేదికలు ఇచ్చాయి.
ఈ నేపథ్యంలో, శ్రీశైలం ప్రాజెక్టును పకడ్బందీగా నిర్వహిస్తూ 2009 వరదలకు దెబ్బతిన్న డ్యాంను త్వరగా మరమ్మతులు చేయాల్సిన అవసరం ఉంది. ఇందుకు నిధులు, పర్యవేక్షణ మరియు నిర్వహణ కోసం ఇంజనీరింగ్ నిపుణులు అవసరం. ఈ నెల 8న, ప్రపంచ బ్యాంకు మరియు సీడబ్ల్యూసీ బృందం డ్యాంను పరిశీలించి, ఫేజ్-1 కింద రూ.102.58 కోట్లు ఇచ్చేందుకు అంగీకరించారు. ప్లంజ్పూల్ గుంతపై అధ్యయనం కోసం రాష్ట్ర ప్రభుత్వం రూ.14.50 కోట్లు మంజూరు చేసింది. అయితే, నిధులు ఉన్నా, పనులు పూర్తి చేయాలంటే ఇంజనీరింగ్ నిపుణుల అవసరం. 80 శాతం ఇంజనీరింగ్ పోస్టులు ఖాళీగా ఉన్నప్పుడు నాణ్యమైన పనులు చేయడం ఎలా సాధ్యం?
50-60 శాతం పోస్టులను భర్తీ చేస్తేనే పనులు ముందుకు సాగుతాయని పలువురు ప్రశ్నిస్తున్నారు. శ్రీశైలం ప్రాజెక్టు తెలుగు రాష్ట్రాల జీవనాడి, ఈ డ్యాంను కంటికి రెప్పలా కాపాడుకోవాల్సిన బాధ్యత రెండు ప్రభుత్వాలదే. 2009 అక్టోబరులో 25.5 లక్షల క్యూసెక్కుల వరద ఒత్తిడితో ప్లంజ్పూల్ గుంత ఏర్పడింది. అప్రోచ్ రోడ్డు, రిటైనింగ్ వాల్ కొట్టుకుపోయాయి. గేట్ల రబ్బర్ సీల్స్ దెబ్బతిని లీకేజీలు వస్తున్నాయి. శాశ్వత మరమ్మతులు చేపట్టాలి. ప్లంజ్పూల్ గుంతపై అధ్యయనం చేయాలని నిపుణుల కమిటీలు సూచించాయి. వారి సూచన మేరకు ‘డ్యాం రిహాబిటేషన్ అండ్ ఇంప్రూమెంట్ ప్రోగ్రాం’ (డ్రిప్-2) కింద 19 పనులకు రూ.203 కోట్లతో కేంద్రానికి ప్రతిపాదనలు పంపారు.
ఇంజనీరింగ్ పోస్టులు పూర్తిగా ఖాళీగా ఉన్నాయా!
శ్రీశైలం డ్యాం నిర్వహణ కోసం ప్రభుత్వం 59 ఇంజనీరింగ్ పోస్టులను మంజూరు చేసింది. ఎస్‌ఈగా శ్రీరామ చంద్రమూర్తి బాధ్యతలు నిర్వర్తిస్తున్నారు. అందులో మూడు ఈఈ పోస్టులు పూర్తి ఖాళీగా ఉన్నాయి, 11 డీఈఈ పోస్టులలో 9 ఖాళీగా ఉన్నాయి, మరియు 44 ఏఈఈ/ఏఈ పోస్టులలో 35 ఖాళీగా ఉన్నాయి. మొత్తం 59 ఇంజనీర్లలో కేవలం 12 మందే పని చేస్తున్నారు, అంటే 47 పోస్టులు ఖాళీగా ఉన్నాయి.
ప్రాజెక్టు భద్రతలో కీలకమైన డ్యాం మెయింటెనెన్స్ సర్కిల్ ఆఫీసులో, ఎస్‌ఈ, డిప్యూటీ ఎస్‌ఈ, టెక్నికల్ డీఈఈతో పాటు ఆరుగురు ఏఈఈలకు గాను, కేవలం ఎస్‌ఈ మాత్రమే ఉన్నారు. 8 పోస్టులు ఖాళీగా ఉన్నాయి.
డ్యాం మెయింటెనెన్స్ డివిజన్‌లో ఈఈ, ఐదుగురు డీఈఈలు, 20 మంది ఏఈఈలు పని చేయాల్సి ఉండగా, ప్రస్తుతం 9 మందే పనిచేస్తున్నారు. 12 పోస్టులు ఖాళీగా ఉన్నాయి.
క్యాంప్ అండ్ బిల్డింగ్ డివిజన్ పరిధిలో, ఈఈ, ఐదుగురు డీఈఈలు, 18 మంది ఏఈఈలకు గాను ఈఈ, డీఈఈ, ముగ్గురు ఏఈఈలు మాత్రమే పని చేస్తున్నారు. 15 పోస్టులు ఖాళీగా ఉన్నాయి.
డ్యాం ప్రోటెక్షన్ వర్క్స్ డివిజన్ కర్నూలులో ఉంది. ఇక్కడ ఈఈ, ఇద్దరు డీఈఈలు, 10 మంది ఏఈఈలు పని చేయాల్సి ఉంటే, వంద శాతం భర్తీ చేశారు. ఇది కర్నూలు నగరంలో ఉన్నందున, పనులు కూడా అంత తక్కువగా ఉండడంతో ఇంజనీర్లకు ఆసక్తి ఉంది.